KEP
W Warszawie zakończyły się dwudniowe obrady Komisji Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski, poświęcone omówieniu programu duszpasterskiego na rok 2014/2015. Wiele czasu poświęcono także duchowym przygotowaniom do Światowych Dni Młodzieży, które odbędą się w Krakowie latem 2016 r.
W obradach, którym przewodniczył abp Stanisław Gądecki – przewodniczący Komisji Duszpasterstwa – wzięli udział abp Henryk Hoser – ordynariusz warszawsko-praski, bp koszalińsko-kołobrzeski Edward Dajczak, biskup siedlecki Zbigniew Kiernikowski, bp pomocniczy poznański Zdzisław Fortuniak, bp pomocniczy pelpliński Wiesław Śmigiel i bp Grzegorz Ryś – przewodniczący Zespołu ds. Nowej Ewangelizacji KEP oraz konsultorzy, sekretarz Komisji Duszpasterstwa ks. dr Szymon Stułkowski i zaproszeni goście.
W czasie obrad skupiano się głównie na programie duszpasterskim na 2014/2015. To drugi etap cyklu duszpasterskiego, zaplanowanego na lata 2013-2017 pod hasłem „Przez Chrystusa, z Chrystusem, w Chrystusie. Przez wiarę i chrzest do świadectwa”, stanowiącego kontynuację Roku Wiary i związanego z duchowością chrzcielną. Czteroletni program nawiązuje do 1050. rocznicy Chrztu Polski, którą będziemy przeżywać w 2016 r.
Pierwszy etap czteroletniego cyklu duszpasterskiego – trwający obecnie – to program pod hasłem „Wierzę w Syna Bożego”, którego tematem jest głoszenie kerygmatu, a treścią powołanie do bycia uczniem Chrystusa. Program na 2014/2015 nosi hasło „Nawróćcie się i wierzcie w Ewangelię”. W kolejnym roku – 2015-2016 – hasłem będzie „Nowe życie w Chrystusie” a tematem chrzest i jego konsekwencje, zaś ostatni z tego cyklu rok duszpasterski 2016-2017 przebiegać będzie pod hasłem „Idźcie i głoście”, a tematem ma być świadectwo i misja. Każdy rok duszpasterski został powiązany ze znakiem nawiązującym do liturgii chrztu. Będą to kolejno: świeca, krzyż, woda i biała szata oraz olej.
Cały czteroletni program opracowany został przez Komisję Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski we współpracy ze Stowarzyszeniem Pastoralistów Polskich.
Program duszpasterski Kościoła w Polsce na 2014/2015 rok, którego realizacja rozpocznie się od pierwszej Niedzieli Adwentu 2014 – jak podkreślano podczas obrad – ma być czasem uświadamiania potrzeby duszpasterskiego nawrócenia zarówno samych kapłanów, jak i poprzez nich wspólnot wiernych świeckich.
W tym kontekście istotne będzie motywowanie wiernych do osobistego spotkania z Jezusem, do nawrócenia łączącego się z osobistym świadectwem wiary w codziennym życiu, chęci zrozumienia czym jest post i pokuta. Akcentowana powinna być także moc słowa Bożego, które przemienia człowieka.
W roku duszpasterskim poświęconym nawróceniu podkreślać się będzie w szczególności potrzebę przeżywania i pogłębiania sakramentu pokuty. Chodzi przy tym o uwrażliwianie kapłanów na jakość i styl ich posługi w konfesjonale. Zostanie też opracowany program nabożeństw pokutnych, nabożeństw pierwszych sobót miesiąca w ramach uczestnictwa w Wielkiej Nowennie Fatimskiej, czy innych działań pokutnych i wynagradzających.
Zadaniem duszpasterskich rad parafialnych powinno być z kolei zachęcanie do większego uczestnictwa w nabożeństwach pasyjnych, adoracji Krzyża w Wielki Piątek, święcie Podwyższenia Krzyża Świętego. Lokalne wspólnoty powinny się ponadto zaangażować w odnowę zniszczonych przydrożnych kapliczek i krzyży, szukanie kontaktu i rozmowę z osobami, które oddaliły się od Boga, czy wreszcie w praktyki pokutne w intencji nawrócenia takich ludzi.
Nawrócenie w świetle biblijnych źródeł
K. prof. Stanisław Haręzga z Wydziału Teologicznego KUL wprowadził w temat dwudniowych obrad wykładem „Nawrócenie w świetle i mocy Słowa Bożego”. Przypomniał, że już w językach biblijnych nawrócenie oznaczało „odwrócenie się od zła i zwrócenie się do Boga”, co staje się punktem wyjścia do nowego początku życia człowieka.
Dalej tłumaczył, że nawrócenie wpisane jest w naturę Kościoła, o czym wspominają dokumenty soborowe. Kościół jest święty, ale cały czas potrzebuje oczyszczenia, nieustannie podejmuje pokutę i odnowę. Dotyczy to zarówno wspólnot wiernych, jak i ich indywidualnego życia moralnego – wskazał prelegent.
Prawdziwe nawrócenie obejmuje całą postawę człowieka, nie jest tylko czynem widocznym zewnętrznie, polega na przemianie wewnętrznej, jest owocem spotkania ze słowem Bożym.
Pierwsze nawrócenie to (z wyjątkiem niemowląt) przejście w sakramencie chrztu ze stanu niewiary do stanu wiary. Każde następne nawrócenie, dokonujące się w życiu chrześcijanina potrzebuje wcześniejszego głoszenia i przyjęcia kerygmatu – zbawczego przesłania zawartego w Biblii, zawierającego obietnicę zbawienia i wzywającego człowieka do wiary i przemiany życia w Bogu, który jest miłością.
Jedynie głoszenie chrześcijańskiego kerygmatu daje grzesznikowi szansę, by usłyszał powody, dla których warto zmienić swoje życie i bardziej związać je z Chrystusem.
Zdaniem ks. prof. Haręzgi, można obecnie zaobserwować wielką potrzebę wewnętrznego nawrócenia się ludzi na właściwe myślenie, wartościowanie i postrzeganie rzeczywistości, w której żyją. – Wielu ochrzczonych nie myśli po chrześcijańsku, nie realizuje swojego życia według Bożego zamysłu, ale według tego, co się liczy w świecie. Dotyczy to ludzi świeckich, ale i duchownych. Widać to w wypowiedziach m.in. polityków – skonstatował teolog.
Uzdrawiająca moc nawrócenia u wielu chrześcijan działa na krótką metę – mówił wykładowca KUL. Przejawia się to w tym, że niedługo po odwróceniu się od zła, uzyskaniu rozgrzeszenia w sakramencie pokuty, wracają oni do popełniania tych samych grzechów – ubolewał. Oznacza to nietrwałość przemiany, jaka się w człowieku dokonała.
Wysiłki duszpasterskie powinny zatem zmierzać ku temu, by utrwalać nawrócenie wśród wiernych, ucząc ich żywej wiary. Najlepszym sposobem w jak najdłuższym trwaniu w tej postawie zawsze będzie uczenie ich korzystania ze słowa Bożego i Eucharystii.
Podsumowując, ks. prof. Haręzga zaznaczył, że każdy program duszpasterski w pierwszym rzędzie odnosi się do samych duszpasterzy. – Kapłan jako szafarz sakramentu pojednania, pomagając innym w korzystaniu z Bożego miłosierdzia, najpierw sam musi zadbać o własne nawrócenie. Skuteczność jego pasterskiej posługi zależy bowiem od ciągłego wybierania Jezusa Chrystusa, radykalnego naśladowania Go zgodnie z Ewangelią. Głoszący innym pojednanie z Bogiem, sam pierwszy winien je przyjąć, żyć jako pojednany z Bogiem, z ludźmi, z samym sobą – tłumaczył prelegent.
Zwrócił uwagę, że przepowiadanie kościelne musi być na wskroś kerygmatyczne. Samo nawoływanie do pokuty, uprawianie moralizatorstwa budzi niechęć, gdyż nie jest głoszeniem zbawczego orędzia, a tylko ono otwiera na miłość Boga, pozwala zobaczyć grzech, przyjąć Boże przebaczenie. Tylko trwałe głoszenie kerygmatu, podstawowych prawd Ewangelii, może się przyczynić do systematycznej formacji wiernych, do życia w ciągłym nawróceniu, a nie tylko od spowiedzi do spowiedzi – wyjaśnił ks. prof. Haręzga.
Zadaniem duszpasterzy powinno być też uczenie wiernych modlitewnej lektury Pisma Świętego, co jest uzupełnieniem dla kerygmatu i oznacza osobisty kontakt ze słowem Bożym. – Pod tym względem jest jeszcze w Polsce bardzo wiele do zrobienia – dodał prelegent.
Wreszcie rok duszpasterski poświęcony nawróceniu musi też uwrażliwić kapłanów na jakość i styl ich posługi w konfesjonale. Warto dołożyć starań, by podczas spowiedzi, zgodnie z obrzędami pokuty, częściej korzystali ze słowa Bożego. Pomijanie go redukuje sakrament do czynności spowiednika i penitenta – stwierdził ks. Haręzga.
Z tym wnioskiem w dyskusji zgodził się bp Edward Dajczak. – Trzeba wchodzić do konfesjonału z Pismem Świętym, to wcale nie wydłuża spowiedzi. Zamiast moralizować, wystarczy przeczytać słowa Pana Jezusa. To jest skuteczne – wyjaśnił.
Duchowe przygotowania do Światowych Dni Młodzieży w Polsce
O tym jak powiązać program duszpasterski Kościoła w Polsce z przygotowaniami do Światowych Dni Młodzieży w 2016 r. mówił ks. Grzegorz Suchodolski, dyrektor Krajowego Biura Organizacyjnego ŚDM. Wyjaśnił na początku – że w świetle dokonanego podziału kompetencji pomiędzy Komitetem Organizacyjnym ŚDM w Krakowie a Krajowym Biurem Organizacyjnym ŚDM – ten pierwszy zajmować się będzie całością prac organizacyjnych Światowego Dnia Młodzieży, natomiast Krajowe Biuro programem duchowych przygotowań do tego wydarzenia. Program duchowych przygotowań młodzieży realizowany będzie we współpracy z diecezjalnymi duszpasterzami młodzieży i diecezjalnymi koordynatorami ŚDM, jak również z poszczególnymi ruchami apostolskimi.
Ponadto Krajowe Biuro Organizacyjne ŚDM zajmie się koordynacją pielgrzymki po Polsce Krzyża Światowych Dni Młodzieży i towarzyszącej mu ikony „Salus Populi Romani”. Odpowiadać też będzie za organizację tzw. Tygodnia Misyjnego poprzedzające bezpośrednio Światowe Dni Młodzieży w Krakowie, podczas którego ok. 300 tys. młodych z całego świata przebywać będzie we wszystkich polskich diecezjach, włącznie z greckokatolickimi oraz Ordynariatem Polowym.
Ks. Suchodolski poinformował, że Krzyż Światowych Dni Młodzieży (wraz z towarzyszącą mu ikoną) zostanie przekazany młodzieży polskiej przez młodzież z Brazylii w Niedzielę Palmową 13 kwietnia br. w Rzymie podczas Mszy św., której przewodniczyć będzie papież Franciszek. Udaje się tam ponad stuosobowa delegacja młodzieży z Polski – po 2 osoby z każdej diecezji oraz większa delegacja z archidiecezji poznańskiej, która przejmie krzyż jako pierwsza. Następnie trasa pielgrzymowania symboli Światowych Dni Młodzieży prowadzić będzie przez diecezje: kaliską, włocławską, legnicką, warszawsko-praską i siedlecką, po czym na przez pół roku będą one pielgrzymować po Białorusi, Ukrainie i Krajach Bałtyckich. Po powrocie do Polski, w grudniu 2014 r. krzyż i ikona odwiedzą pozostałe polskie diecezje, aby w końcu dotrzeć do Krakowa.
Dyrektor Krajowego Biura Organizacyjnego ŚDM – mówiąc o koncepcji duchowych przygotowań do Światowych Dni Młodzieży – powiedział, że wiązać będą one program duszpasterski Kościoła w Polsce z tematyką orędzi do młodzieży ogłaszanych przez papieża Franciszka w tym roku i najbliższych.
Tak więc w obecnym roku liturgicznym 2013/2014 (poczynając od pierwszej niedzieli Adwentu 2013) program duchowych przygotowań młodych do ŚDM bazuje na haśle roku duszpasterskiego Kościoła w Polsce: „Wierzę w Syna Bożego”, wzbogaconego o błogosławieństwo: „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy Królestwo niebieskie”, będące tematem orędzia Franciszka do młodych.
Natomiast w roku liturgicznym 2014/2015 podstawą przygotowań do ŚDM w Polsce będzie temat polskiego programu duszpasterskiego: „Nawróćcie się i wierzcie w Ewangelię” wzbogacony o błogosławieństwo: „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą”, będące tematem papieskiego orędzia do młodych, jakie papież ogłosi na przyszły rok.
Z kolei przygotowania młodzieży polskiej w roku liturgicznym 2015/2016 oscylować będą wokół hasła programu duszpasterskiego Kościoła w Polsce: „Nowe życie w Chrystusie”, wzbogaconego o błogosławieństwo: „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią” z papieskiego orędzia do młodych, jakie zostanie wówczas ogłoszone.
Ks. Suchodolski zaprezentował również przygotowane przez Krajowe Biuro Organizacyjne ŚDM materiały duszpasterskie dla młodzieży wydane w formie książkowej pt: „Cz@t ze Słowem”, dostępne też na stronie internetowej www.kdm.org.pl. Zawierają one szczegółowe propozycje na poszczególne spotkania w bieżącym roku, oparte na przedstawionych powyżej założeniach. Przeznaczone są one do wykorzystania przez wszystkie polskie diecezje, duszpasterstwa młodzieży oraz ruchy apostolskie. Szczegółowe materiały na kolejne lata zostaną niebawem opracowane.
ŚDM laboratorium wiary młodej i pełnej entuzjazmu
Kard. Stanisław Ryłko, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich również mówił o przygotowaniach do ŚDM w Krakowie w 2016 r. Zdaniem reprezentującego Stolicę Apostolską kardynała, najbliższy ŚDM ma dla Kościoła w Polsce charakter szczególny ze względu na miejsce celebracji. Kraków jest miastem Jana Pawła II – twórcy Światowych Dni Młodzieży, a także miastem Bożego miłosierdzia, wokół którego koncentrować się będzie tematyka tego niezwykłego zgromadzenia młodych z całego świata.
Dodał, że Światowe Dni Młodzieży zyskają po kwietniowej kanonizacji szczególnego patrona i orędownika w osobie Jana Pawła II.
Kard. Ryłko podkreślił, że „każda edycja Dni Młodzieży jest żywym znakiem nadziei nie tylko dla Kościoła, ale także dla świata”. A obchody tego Dnia w Krakowie będą szczególnym „znakiem nadziei dla całego Kościoła w Polsce”. Dodał przy tym, że bardzo ważne jest, by nie ograniczać roli tego wydarzenia tylko do samego Krakowa. Bo przecież „każda edycja ŚDM jest bezcennym darem i szansą duszpasterską dla Kościoła i kraju, w którym się odbywa”. A owoce tego wydarzenia nie ograniczają się do młodych, ale do wszystkich kategorii wiekowych wiernych.
Kardynał wskazał, że ŚDM stawiają przed Kościołem, w którym akurat się odbywają ważne pytanie o stan duszpasterstwa młodych i są „rodzajem zbawiennej prowokacji duszpasterskiej”. W dziedzinie duszpasterstwa młodzieży odczuwamy przede wszystkim potrzebę autentycznych świadków, przewodników i i mistrzów w szukaniu odpowiedzi na podstawowe pytania: jak młodym mówić o Bogu, jak prowadzić ich do Chrystusa, jak otwierać ich na ewangelię? – mówił kardynał. Dodał, że to właśnie Jan Paweł II jest dla nas świadkiem, przewodnikiem, mistrzem i wzorem w tej dziedzinie.
Mówiąc o wyjątkowym oddziaływaniu Jana Pawła II na młodych, kard. Ryłko skonstatował, że sekret ten polegał na tym, że papież nie koncertował młodych na sobie, lecz ukazywał im Chrystusa i perspektywę pełnego miłości spotkania z Nim. Przypomniał, że już w dniu inauguracji swego pontyfikatu Jan Paweł II powiedział młodym, że są oni „przyszłością świata i nadzieją Kościoła”. Zdobył ich od pierwszego dnia, a przez cały pontyfikat ukazywał specjalny związek młodych z Kościołem. Ponadto podkreślał nieustannie, że „w młodych Kościół ciągle na nowo odkrywa swoją młodość”.
Kard. Ryłko dodał, że w młodych Jan Paweł II widział też wielką siłę, która jest zdolna przemienić świat i liczył na nich. Widział w nich także „niezastąpionych apostołów nowej ewangelizacji współczesnego świata”.
Watykański hierarcha zastanawiał się też, czym jest duszpasterstwo młodych i jakie kryteria winno ono spełniać. Nawiązując do Jana Pawła II odpowiadał, że jest ono przede wszystkim „obdarzaniem człowieczeństwem – obdarzaniem dwustronnym”. A cały ten proces opiera się na fundamentalnym założeniu, że „człowiek jest powołany do życia w prawdzie i miłości, oraz że każdy urzeczywistnia siebie poprzez bezinteresowny dar z siebie samego”.
Przypomniał, że w procesie wychowania należy przede wszystkim człowiekowi uświadomić znaczenie jego młodości – jako szczególnie ważnego czasu, którego nie można zmarnować. Bo w tym właśnie czasie każdy szuka nie tylko sensu życia, ale i jego konkretnego projektu. Wreszcie – jak podkreślił – proces wychowania prowadzi do momentu, kiedy młody człowiek zaczyna wychowywać się sam. A to samowychowanie jest niczym innym, ja uczeniem się jak właściwie korzystać z daru wolności. I o tym nieustannie mówił Jan Paweł II.
Kard. Ryłko dodał, że program życiowy, do jakiego starał się Jan Paweł II pozyskać młodych jest programem na wskroś ewangelicznym. A nie jest to program łatwy, gdyż idzie on zdecydowanie pod prąd mentalności dominującej we współczesnym świecie.
Z tych wszystkich powodów – zdaniem kard. Ryłko – ustanowienie Światowych Dni Młodzieży w Kościele było „jedną z najbardziej brzemiennych w błogosławione skutki decyzji Jana Pawła II”. Bo przecież są one „opatrznościowym narzędziem ewangelizacji młodego pokolenia o niezwykłej skuteczności”. I to właśnie dzięki Światowym Dniom Młodzieży, Kościół „na progu nowego millennium ukazał światu na nowo swoje młode i uśmiechnięte oblicze”.